کمبود ویتامین D در بارداری​

با توجه به وظایف گسترده ای که ویتامین دی در بدن انسان دارد، تامین مقادیر کافی ویتامین D در بارداری اهمیت زیادی دارد. در این نوشته به صورت کامل و جامع به سوالاتی که ممکن است در زمینه مصرف این ویتامین در دوران حاملگی وجود داشته باشد، پاسخ می دهیم.

Vitamin D چیست ؟

پیش از این در مقاله ای با عنوان ویتامین D را بهتر بشناسیم این ویتامین محلول در چربی را به صورت کامل معرفی کرده ایم. پیشنهاد می کنیم قبل از هر چیز این مقاله را مطالعه کنید.

این ویتامین استروئیدی یک پیش هورمون نیز محسوب می شود.به طوری که بدن از آن برای ساخت تعدادی از هورمون ها استفاده می کند.

بدن ما می تواند ویتامین D را از نور خورشید و در پوستمان  بسازد.

نمی توان با قطعیت گفت که چه مقدار قرار گرفتن در برابر نور خورشید باعث ساخت ویتامین دی لازم در بدن می شود. این مساله به عوامل مختلفی از جمله رنگ پوست بستگی دارد.

زمان لازم برای ساخت این ویتامین در پوست همچنین به ساعتی از روز که در معرض نور هستیم و حتی اینکه در چه فصلی قرار داریم ارتباط دارد. چرا که با توجه به تغییر زاویه تابش نور خورشید میزان دریافت انرژی در عصرها کمتر از میانه روز است با دلایل مشابهی نور دریافتی در تابستان هم بیشتر از پاییز و زمستان است.

اما بدن ویتامین دی مورد نیاز را از رژیم غذایی هم به دست می آورد. برخی غذاها مانند روغن ماهی، تخم مرغ، شیر و … و حتی برخی منابع گیاهی دارای مقادیری از این ویتامین هستند.

در هر صورت همه افراد به ویژه مادران باردار و شیرده باید مطمئن شوند که میزان کافی از این ویتامین را بدن  می رسانند. در غیر اینصورت باید تحت نظر پزشک از مکمل ویتامین دی استفاده کرد. چراکه وجود آن برای سلامت استخوان ها، تقویت سیستم ایمنی ، کاهش التهاب، پیشگیری از برخی بیماری ها و نیز ساخت هورمون ها ضروری است.

اهمیت تامین ویتامین دی در زنان باردار

سطح ویتامین D نوزاد تا حد زیادی به وضعیت ویتامین D مادر بستگی دارد. در نتیجه، نوزادان مادران مبتلا به کمبود ویتامین D یا در معرض خطر بالای کمبود ویتامین دی نیز در معرض خطر فقر ویتامین هستند.

کمبود این ویتامین علاوه بر اینکه برای مادر باردار خطرساز است،  مخاطراتی جدی را برای جنین یا نوزاد او به همراه دارد.

رابطه بین ویتامین D پایین در دوره حاملگی و پیامدهای نامطلوبی مانند فشار خون بالا ناشی از بارداری، دیابت بارداری، سقط مکرر جنین ، زایمان زودرس، احتمال نیاز به سزارین  و افسردگی پس از زایمان در سالهای اخیر شدیدا مورد توجه محققان پزشکی بوده است.

جنین به ویژه از سه ماهه دوم بارداری به بعد، نیاز بسیار بیشتری به ویتامین دی برای رشد و نمو دارد.

عدم دریافت مقادیر کافی از این ریز مغذی ریسک  ابتلا به راشیتیسم یا نرمی استخوان در کودک را افزایش می دهد. همچنین احتمالا خطراتی مانند ضعف دستگاه ایمنی و افزایش خطر ابتلا به فشار خون در سال های پس از تولد را به همراه خواهد داشت.

از سوی دیگر برخی تحقیقات به اهمیت Vitamin D برای حفظ سلامتی پوست و بینایی نوزاد اشاره دارند.

اگر از رژیم  غذایی خام گیاهخواری پیروی می کنید، دچار اضافه وزن هستید، پوست تیره ای دارید یا بیشتر زمان حاملگی شما در نیمه دوم سال است، احتمال کمبود این ویتامین در شما بیشتر از سایرین است.

لذا توجه به به اهمیت مساله و مراجعه منظم به پزشک زنان و زایمان اهمیت بسیار بالایی دارد.

زنان باردار به چه میزان ویتامین دی نیاز دارند ؟

افزایش یا کمبود ویتامین D در بارداری و حتی افراد عادی تنها از طریق آزمایش خون مشخص می شود. در مقاله ای با عنوان آزمایش ویتامین D خون این مساله را به صورت مفصل شرح داده ایم. این نوشته اطلاعات بسیار کاملی را در این زمینه در اختیار شما قرار می دهد.

اکثر مطالعات و بررسی ها نشان می دهند که بیشتر افراد دچار کمبود این ویتامین هستند. طبیعتا این مساله در مورد زنان باردار هم صدق می کند. لذا اصلاح رژیم غذایی زیر نظر متخصص تغذیه یا مصرف مکمل ویتامینه با نظارت پزشک می تواند این نقص را جبران کند.

به نظر می رسد بر اساس آزمایش خون، وجود حداقل ۲۰ نانوگرم در میلی لیتر (۵۰ نانومول در لیتر) ،  از عوارض ناشی از کمبود D3 در بارداری، که در بالا به آن اشاره کردیم،  جلوگیری می کند.

با این وجود محققان رشته های پزشکی سطح سرمی بهینه ( به زبان ساده میزان آن در خون) در دوران بارداری را  دقیقا مشخص نکرده اند و نتایج تحقیقات در مورد این مساله اتفاق نظر ندارند. به همین دلیل ممکن است نظر پزشک شما در مورد مصرف مکمل با یک پزشک دیگر متفاوت باشد.

با وجود اهمیت بالای این ریزمغذی مفید و اختلاف نظرهایی که در بالا به آن اشاره داشتیم، شواهد کافی وجود ندارد که ضرورت انجام آزمایش برای سنجنش سطح ویتامین دی خون در زنان حامله را اثبات کند. به عبارتی انجام این تست در دوره حاملگی ضروری و اجباری نیست.

مگر اینکه نشانه هایی دیگری نشان دهنده کمبود یا فقر شدید باشد. این آزمایش می تواند بنابر معاینات پزشکی و به تشخیص متخصص زنان و زایمان تجویز شود. در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.

درمان کمبود ویتامین D در بارداری

در بانوان سالم و بدون علایم کمبود ویتامین دی،  مصرف مکمل های دارای دز ۱۰۰۰ یا ۲۰۰۰ واحد در سه ماهه دوم و سوم بارداری کاملا ایمن و بدون خطر است.

یکی از مکمل های رایج در این زمینه قرص ویتامین d3 1000 هلث اید است که می توانید پس از دریافت مشاوره دارویی رایگان با بهترین قیمت از داروسپ تهیه نمایید.

اما در صورت اثبات کمبود Vitamin D در مادر مصرف روزانه مکمل های ویتامین د با دز بالاتر تجویز میشود. اگرچه اطلاعاتی در مورد ایمنی دوزهای بالا وجود ندارد، اکثر متخصصان موافق هستند که در صورت کمبود ویتامین دی ، مکمل در دزهای حداکثر ۴۰۰۰ واحد بین المللی در روز نیز می تواند بی خطر باشد.

توجه داشته باشید که هرگز و به ویژه در دوران بارداری به صورت خودسرانه از مکمل های ویتامین و مواد معدنی و سایر داروها استفاده نکنید.

افزایش بیش از حد و کمبود ویتامین D در بارداری هر دو می توانند عوارض خطرناک و گاهی جبران ناپذیر داشته باشند. همانطور که گفتیم بهتر است به جای مصرف خودسرانه مکمل و … حتما با پزشک متخصص خود مشورت نمایید.