آنفولانزا یا انفلولانزا

بیماری آنفولانزا یا به شکل درست آن آنفلوآنزا ( Influenzas ) به صورت اختصاری در بین پزشکان به فلو معروف است. انفولانزا که با نام گریپ نیز شناخته می شود، نوعی بیماری ویروسی مسری و واگیردار است.

بسیاری از ما تجربه حداقل یک بار درگیر شدن با این بیماری ویروسی و آزاردهنده را داشته ایم. بیماری که خود را به صورت عفونت حاد دستگاه تنفسی و با طیف وسیعی از نشانه هایی نسبتا شدیدی مانند بدن درد، تب و لرز،سرفه و گلو درد، حالت تهوع و … نشان می دهد. البته در بخش زیادی از افراد نیز ممکن است هیچ نشانه ای دیده نشود.

هر ساله در پاییز یا زمستان با عبارت هایی مثل ویروس آنفولانزای جدید و … رو به رو می شویم که همگی نشانه شیوع نوع جدید از این بیماری ویروسی است.

ابتلا به این بیماری مربوط به سن و سال و منطقه جغرافیایی خاصی نیست. کودکان و خردسالان و بزرگسالان همگی می توانند به این ویروس مبتلا شوند. پراکندگی آن هم در سرتاسر دنیا است و در تمام نقاط جهان مشاهده می شود.

به صورت معمول فصول پاییز و زمستان شیوع این بیماری بسیار بیشتر از بهار و تابستان است.

بیماری آنفولانزا عموما با استراحت در خانه و کنترل علایم و نوشیدن مایعات کنترل می شود. اما  آنچنان که خواهیم دید گاهی نیاز است که حتما به پزشک مراجعه کنیم.

در ادامه این نوشته ضمن بررسی بیشتر این بیماری ، به روش پیشگیری ، علایم و روش درمان آنفولانزا خواهیم پرداخت.

انفولانزا را بهتر بشناسیم

همانطور که گفتیم عامل اصلی بیماری گریپ یا آنفلوآنزا یک نوع ویروس است. این ویروس از خانواده ای است که به آنها ارتومیکسوویریده گفته می شود. تمام انواع آنفولانزا A، B و C در همین گروه قرار می گیرند. ویژگی اصلی همه آنها این است که به راحتی دچار جهش می شوند. درست به همین دلیل است که هر ساله و در فصل سرما با انواع انفولانزا رو به رو می شویم و واکسن آنفولانزا نیز باید به روز شود.

این بیماری تنفسی که شباهت زیادی با سرماخوردگی دارد در اوایل قرن بیستم به صورت یک همه گیری عظیم باعث مرگ بیش از ۴۰ میلیون نفر در سراسر دنیا شد. این همه گیری یا پاندمی که با نام آنفولانزا اسپانیایی از آن یاد می شود، در کشور ما نیز صدها هزار نفر را به کام مرگ کشاند.

در سال های بعد نیز شاهد دنیاگیری های متعدد انفولانزا بوده ایم. اما هر بار از میزن مرگ و میر آن کاسته شده است. به طوری که دیگر انفلوآنزا به صورت یک بیمری تنفسی آزاردهنده اما رایج به ویژه در فصول سرد و به صورت عمده تر در بهمن ماه در آمده است.

پیشگیری از انفولانزا

آنفلوآنزا به شدت واگیردار است. مهم ترین روش انتقال این بیماری ویروسی از طریق عطسه و سرفه و به میزان کمتری سطوح آلوده به ویروس است.

بنابراین دچار شدن به آنفلوآنزا در طی پاییز و زمستان چیز عجیبی نیست. به خصوص اگر در مکان های عمومی و شلوغ مانند مدارس، ادارات، مترو، اتوبوس و …  رفت و آمد دارید و به منظور پیشگیری از ماسک استفاده نمی کنید و دست های خود را به صورت مرتب با آب و صابون نمی شویید.

اگر فردی از اعضای خانواده شما به این ویروس آلوده شده است بهترین روش پیشگیری از آنفولانزا قرنطینه کردن فرد بیمار و جلوگیری از ارتباط او با سایر افراد به ویژه افراد پرخطر و با ریسک بالا است. توصیه میشود وسایل شخصی او به ویژه ظروف غذا را کاملا جدا کرده و به صورت مجزا شست و شو نمایید.

بهتر است فردی که فاقد بیماری زمینه ای خاص است مراقبت از او را بر عهده بگیرد. البته همین فرد نیز باید برای رفت و آمد به اتاق بیمار حتما از ماسک استفاده کرده و در صورت تماس با بیمار یا وسایل شخصی او دست های خود را با آب و صابون به خوبی بشوید.

واکسن آنفولانزا

با اینکه از تولید واکسن انفولانزا حدود ۹۰ سال می گذرد اما حداقل در کشور ما استفاده از آن تنها در سال های اخیر مورد توجه عموم قرار گرفته است.

تزریق واکسن آنفولانزا در اواخر تابستان و اوایل پاییز انجام می شود. تحقیقات نشان داده است که تزریق این واکسن شدت بیماری انفولانزا را تا حد زیادی کاهش می دهد و حتی در برخی افراد مانع از ابتلا می شود.

بنابراین توصیه می شود که همه افرا به ویژه آنهایی که دارای بیماری زمینه ای و شرایط خاص مانند بارداری هستند پس از مشورت با پزشک این واکسن را تزریق نمایند.

این واکسن به دو روش ۱ ) ویروس زنده اما ضعیف شده و ۲ ) ویروس کشته شده تولید می شود. تشخیص نوع مناسب برای شما توسط پزشک تشخیص داده می شود. اما استفاده از نوع ویروس ضعیف شده در خانم های باردار و افراد دارای بیماری های خاص توصیه نمی شود.

همانطور که گفتیم با توجه به بروز جهش های مختلف در این ویروس، صروری است که واکسن ها هر ساله بر اساس سویه های جدید به روز شوند.

همچنین مصونیت ایجاد شده با واکن در برابر این بیماری ویروسی طولانی نیست و هر ساله نیاز به تزریق مجدد وجود خواهد داشت.

در تولید واکسن آنفلوآنزا از تخم مرغ استفاده می شود با این حال توصیه می شود حتی اگر به تخم مرغ حساسیت دارید تحت نظر پزشک از این واکسن استفاده نمایید. مگر اینکه سابقه حساسیت یا واکنش های شدید آلرژیک به این نوع واکسن ها داشته باشید.

واکسن آنفولانزا بزنیم

همانطور که گفتیم یکی از راه های پیشگیری از انفولانزا به ویژه در افراد پرخطر استفاده از واکسن انفولانزا است. در مورد این واکسن و اینکه اصلا واکسن انفولانزا بزنیم یا نه در مقاله جداگانه ای در مجله دارویی داروخانه آنلاین داروسپ بحث کرده ایم و در مورد انواع واکین آنفلوآنزای هلندی و ایرانی و … توضیح داد.

پیشنهاد می کنیم حتما آن مقاله را بخوانید.

علایم آنفولانزا

در مقدمه این نوشته اشاره کردیم که علایم انفولانزا بیشتر شامل تب و لرز، سردرد، بدن درد، خستگی و سرفه است.

از آنجا که علائم آنفولانزا ناگهانی ظاهر می شوند نمی توان دقیقا گفت که اولین نشانه چیست. همین مساله شروع ناگهانی و یکباره علایم تفاوت آن با سرما خوردگی را نشان می دهد.

با این وجود در بسیاری از موارد آنفلوآنزا با تب و سردرد شدید و گاهی حساسیت به نور و صدای زیاد شروع می شود. درفاصله کمی لرز، احساس خستگی زیاد  و بدن درد شروع می شود. شاید بتوان گفت مهم ترین نشانه و علائم انفولانزا بدن درد نسبتا شدید و لرز است.

در ادامه نیز احتمالا با علایمی مانند سرفه، آبریزش بینی و گلو درد مواجه خواهید شد.

تب در آنفلوآنزا می تواند شدید و نگران کننده باشد. این تب می تواند از ۳۷.۸ تا حتی ۴۰ درجه سلسیوس ( سانتیگراد ) نیز برسد. احتمالا تب و دمای بالای بدن در بیمار آنفلوآنزا بین ۳ روز تا یک هفته ادامه خواهد شد. با وجود دمای بالا و تب بیمار احساس سرما و لرز خواهد داشت.

بدن درد به ویژه در ناحیه چشم، پشت، بازو و پاها هم از جمله نشانه ها و علائم انفولانزا است. این بدن درد گاهی می تواند تا حدی شدید و آزار دهنده باشد که توان حرکت معمول و خارج شدن از تخت را از بیمار سلب کند. به شکلی که برای انجام کارهای شخصی نیز نیاز به کمک خواهد داشت.

بروز سرفه های خشک نیز در بسیاری از مبتلایان مشاهده می شود. درد و شدت این سرفه ها و تکرار آنها می تواند توان و حوصله بیمار و اطرافیان را سر ببرد. خیلی وقت ها این سرفه های آزاردهنده حتی تا ۱۰ روز بعد از بهبودی نیز ادامه خواهد داشت.

علایم در کودکان

علایم گوارشی مانند دل درد، تهوع، استفراغ و اسهال در کودکان بیشتر دیده می شود و مشاهده آن در بزرگسالان خیلی معمول نیست.

نشانه های خطر انفولانزا

در ادامه در مورد درمان آنفلوآنزا توضیح خواهیم داد اما لازم است در مورد برخی از علایم و نشانه های احتمالی بسیار حساس باشید. در صورت بروز چنین علائمی فورا به پزشک مراجعه نمایید.

• بهبود نسبی و بازگشت شدیدتر علائم آنفولانزا
• استفراغ شدید
• تغییر رنگ پوست به خاکستری یا آبی کبود
• کوتاه، بریده و سخت شدن تنفس
• کاهش هوشیاری ، خواب آلودگی شدید و کاهش تکلم
• درد در قفسه سینه و تنگی نفس
• گیجی
• سرگیجه ناگهانی
• شرایط بارداری
• سن کمتر از ۲ سال یا بالای ۶۵ سال

این علایم نشان دهنده نیاز بیمار به خدمات فوری پزشکی و مراقبت تحت نظر پزشک است. بنابراین تغییر احتمال علایم در بیمار را با دقت بالا دنبال کنید.

درمان آنفولانزا

در بسیاری از موارد برای درمان آنفولانزا نیاز به اقدامات خاص نیست. استراحت در خانه ، کنترل تب و نوشیدن مایعات می تواند به روند بهبود شما کند.

قرقره کردن آب نمک به بهبود گلودرد انفولانزا کمک می کند.

همچنین استفاده از اسپری سالین ( آب نمک رقیق ) برای بهبود گرفتگی بینی و خارج شدن راحت تر خلط از بینی کمک می کند. همچنین استفاده از بخور اکالیپتوس در محیط نیز در بهبود علایم و راحت تر شدن تنفس موثر است.

با توجه به نیاز بدن به مواد مغذی برای مقابله با عفونت تغذیه سالم و کامل اهمیت بیشتری دارد. دریافت انواع مواد معدنی و ویتامین هایی مانند A و C می تواند به سریع تر شدن روند درمان شما کمک کند.

به همین دلیل مصرف میوه هایی مانند پرتغال و کیوی کمک زیادی به شما خواهد کرد. سوپ مرغ با قارچ، سیر و سبزیجات تازه نیز از آن دسته غذاهایی است که برای درمان آنفولانزا مفید خواهد بود.

بعضی تحقیقات از تاثیر پوست نازک بادام بر روی تقویت پاسخ ایمنی در برابر عفونت ها حکایت می کنند. استفاده از زنجبیل نیز گلودرد را کمتر می کند و به کاهش احساس سرما و لرز نیز کمک می کند.

اما  همانطور که گفتیم در برخی موارد شدت بیماری بیشتر از آن است که درمان خانگی انفولانزا به تنهایی پاسخگو باشد. مداخله پزشکی در برخی موارد به ویژه برای آنفولانزا در کودکان، افراد سالمند و زنان باردار ضروری است.

درمان دارویی

در صورت لزوم و تجویز پزشک می توان  برای درمان آنفلوآنزا از داروی تامیفیلو ( تامی فیلو ) که با نام تجاری اُسلتامیویر در بازار ایران موجود است استفاده کرد.

این دارو در مراحل اولیه ( ۴۸ ساعت اول و به ویژه حدود ۲ ساعت بعد از بروز علایم ) ابتلا به آنفلوآنزا موثر خواهد بود. به طوری که می تواند با مهار تکثیر ویروس از شدت بیماری انفلولانزا و مدت بیماری بکاهد.

اما چون معمولا عوارض زیادی به همراه دارد تنها در افرادی که در معرض شدید ابتلا قرار دارند یا ابتلا برای آنها خطر زیادی در پیش دارد مانند بانوان باردار و افراد مسن و دارای بیماری زمینه ای و سایر مواردی که پزشک ضرورت آن را احساس کند تجویز می شود.

عوارض کپسول تامی فلو به عنوان داروی انفولانزا شامل سردرد، تهوع، دل درد، تغییرات شدید خلقی، آریتیمی قلب، خونریزی گوارشی، مشکل در خواب، بثورات جلدی، تنگی نفس و ورم است.

اگر دچار مشکلات کلیوی یا باردار هستید یا قصد بارداری دارید یا عمل جراحی در پیش داریدف پیش از تجویز و مصرف پزشک را مطلع نمایید.

هرگز به صورت خودسرانه این دارو را مصرف یا به دیگران توصیه نکنید.

همچنین پزشک ممکن است برای بدن درد از انواع مسکن و داروهای ضد احتقال برای گرفتگی بینی و داروهای خلط آور برای بهبود سرفه های شما استفاده نماید.

هرچند که می توانید برخی از داروها را با مشورت دکتر داروساز آنها را به صورت بدون نسخه یا همان OTC تهیه و مصرف نمایید.