عوارض کمبود ید
- تحریریه داروسپ
- آذر ۷, ۱۴۰۰
- بدون دیدگاه
مطالب این نوشته
عوارض کمبود ید
در این مقاله به موضوع خواص ید و عوارض کمبود آن خواهیم پرداخت. اما پیش از آن باید ید را بشناسیم.
ید چیست ؟
ید یک ماده معدنی است که در برخی غذاها یافت می شود.
بدن برای ساخت هورمون های تیروئید به ید نیاز دارد و این مهمترین کارکرد ید در بدن است.
هورمون های تیروئید وظیفه تنظیم مصرف انرژی، تولید گرما و تسهیل رشد در بدن را برعهده دارند. بسیاری از عملکردهای مهم دیگر را کنترل می کنند. احتمالا بخش عمده خواص ید به همین ویژگی بر می گردد.
ید هورمون تیروئید را کاهش می دهد و می تواند قارچ ها، باکتری ها و سایر میکروارگانیسم ها مانند آمیب را از بین ببرد.
بدن برای رشد استخوان و مغز در دوران بارداری و نوزادی هم به هورمون های تیروئیدی نیاز دارد، در نتیجه دریافت ید کافی برای همه افراد به خصوص نوزادان و زنان باردار بسیار مهم است.
ید همچنین برای عفونت لثه، بهبود زخم و بسیاری از شرایط دیگر استفاده می شود، اما شواهد علمی زیادی برای برخی از اثرات ید وجود ندارد.
خواص ید عمیقاً بر کیفیت زندگی انسان تأثیر می گذارد. پس دریافت ید کافی از هر طریق ممکن بسیار مهم است.
همانطور که پیشتر گفتیم، ید عنصری است که توسط تیروئید استفاده می شود.
مقدار نیاز به ید
بدن انسان سالم حاوی ۱۵ تا ۲۰ میلی گرم ید است که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد آن در غده تیروئید وجود دارد.
کمبود ید باعث ایجاد گواترمیشود به این ترتیب که در یک روز، ۶۰ میکروگرم ید در گردش خون باید توسط تیروئید به دام بیفتد تا هورمون T3 و T4 را تامین کند.
تیروئید برای دریافت این مقدار ید از گردش خون باید “ید” را از چند صد لیتر پلاسما تسویه کند.
این عمل در بدن کسی که کمبود ید دارد می تواند چندین برابر افزایش یابد.
برای مقابله با این حجم کاری زیاد یا پرکاری تیروئید ، اندازه تیروئید تحت تأثیر هورمون محرک تیروئید (TSH) که از غده هیپوفیز ترشح می شود، بزرگ می شود. این مکانیسم جبرانی که توسط هیپوتالاموس برای افزایش ترشح TSH از هیپوفیز ایجاد می شود، باعث بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر) می شود.
هر گروه سنی به چه مقدار ید در روز نیاز دارد؟
مقدار ید مورد نیاز روزانه به سن شما بستگی دارد. میانگین مقادیر توصیه شده روزانه در زیر بر حسب میکروگرم (mcg) در جدول زیر برای افراد سالم ذکر شده است.این جدول توسط WHO تهیه شده است.
| سن | میزان دریافت ید |
| تولد تا۶ ماهگی | ۱۱۰ میکروگرم |
| ۷-۱۲ ماهگی | ۱۳۰ میکروگرم |
| کودکان ۱-۸سال | ۹۰ میکروگرم |
| کودکان ۹-۱۳سال | ۱۲۰میکروگرم |
| نوجوانان ۱۴-۱۸سال | ۱۵۰ میکروگرم |
| سنین بالاتر از ۱۸ | ۱۵۰ میکروگرم |
| زنان باردار | ۲۲۰ میکروگرم |
| زنان در دوران شیردهی | ۲۹۰ میکروگرم |
منابع تامین ید
شما می توانید مقادیر توصیه شده ید را با خوردن غذاهای مختلف از جمله موارد زیر دریافت کنید:
- ماهی (مانند ماهی کاد و ماهی تن)
- میگو و سایر غذاهای دریایی که عموماً سرشار از ید هستند.
- محصولات لبنی (مانند شیر، ماست و پنیر)
- نمک یددار
- آجیل
- تخم مرغ
توجه داشته باشید که به غذاهای فرآوری شده، نمک یددار اضافه نمی کنند. علاوه بر این، نمک های مخصوص مانند نمک دریا، معمولاً یددار نیستند.
کمبود ید
فقر این ماده معدنی یکی از شایع ترین و قابل پیشگیری ترین مشکلات بهداشتی در جهان است.
کمبود ید زمانی رخ می دهد که خاک از نظر ید فقیر باشد و باعث غلظت کم در محصولات غذایی و دریافت ناکافی ید در انسان ها شود.در بزرگسالان سالم، جذب ید از رژیم غذایی بیش از ۹۰ درصد است.
شما به مقدار مشخصی ید در بدن خود نیاز دارید تا بدن بتواند ماده ای شیمیایی به نام هورمون تیروئید بسازد. هورمون تیروئید متابولیسم و سایر عملکردهای مهم بدن را کنترل می کند
سطوح پایین ید تنها دلیل عملکرد کم تیروئید نیست. اما یکی ازعوارض کمبود ید می تواند باعث بزرگ شدن غیرطبیعی غده تیروئید، که به عنوان گواتر شناخته می شود و سایر مشکلات تیروئیدی شود.
کمبود ید می تواند اثرات نامطلوب متعددی را بر رشد و نمو در حیوانات و انسان داشته باشد که این اثرات در مجموع “اختلالات کمبود ید” نامیده می شوند و یکی از مهم ترین و شایع ترین بیماری های انسانی هستند که ناشی از تولید ناکافی هورمون تیروئید به دلیل کمبود ید هستند.
تخمین زده می شود که نزدیک به دو میلیارد نفر در جهان(بیشتر در کشورهای در حال توسعه) کمبود ید دارند البته تلاش های جهانی برای کنترل کمبود ید به طور قابل توجهی موفقیت آمیز بوده است.
عوارض کمبود ید
همانطور که دیدیم خواص ید بی شمار است. به همین دلیل عوارض کمبود ید می تواند بسیار جدی باشد.
رشد جنین و نوزاد
زنان باردار یا شیرده باید ید کافی برای رشد و تکامل نوزادانشان دریافت کنند. شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می شوند ید را از شیر مادر دریافت می کنند. با این حال، محتوای ید شیر مادر به میزان ید دریافتی مادر بستگی دارد.
برای اطمینان از اینکه مادر ید کافی را دریافت و به جنین یا نوزاد خود می رساند توصیه می کنند که زنان باردار و شیرده و نوزادان مکمل های ید مصرف کنند. انجمن تیروئید آمریکا توصیه می کند که زنان باردار و کسانی که قصد باردار شدن دارند یا در دوران شیردهی هستند می توانند از مکمل های مینرال روزانه که حاوی ۱۵۰ میکروگرم ید به عنوان “پتاسیم یدید” است استفاده کنند.
عملکرد شناختی در دوران کودکی
کمبود شدید ید در دوران کودکی اثرات جدی بر رشد مغز و سیستم عصبی دارد. اندازه‌گیری اثرات کمبود خفیف ید در دوران کودکی دشوارتر است، اما کمبود خفیف ید ممکن است مشکلات ظریفی را در رشد عصبی ایجاد کند.
دادن مکمل های ید به کودکان مبتلا به کمبود خفیف ید، توانایی های استدلال و عملکرد کلی شناختی آنها را بهتر می کند. برای درک کامل اثرات کمبود خفیف ید و مکمل های ید بر عملکرد شناختی به مطالعه بیشتری نیاز است.
علائم و نشانه های کمبود ید عبارتند از:
- تورم غدد تیروئید در گردن(این می تواند باعث ایجاد یک توده قابل مشاهده به نام گواتر در گردن شود.)
- سطوح پایین هورمون های تیروئید (کم کاری تیروئید)
کم کاری تیروئید معمولاً علائمی را ایجاد می کند که می تواند شامل موارد زیر باشد:
- بیماری قلبی و اختلالات مرتبط با آن، مانند بزرگ شدن قلب و نارسایی قلبی
- مسائل مربوط به سلامت روان مانند افسردگی و اختلالات شناختی
- آسیب به اعصاب محیطی بدن که به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می شود
- اختلال در تخمک گذاری، که ممکن است باعث ناباروری در زنان شود
- خستگی
- افزایش حساسیت به سرما
- یبوست
- پوست خشک
- افزایش وزن
- صورت پف کرده
- ضعف عضلانی
- افزایش سطح کلسترول خون
- درد یا سفتی در عضلات و مفاصل
- ضربان کند قلب
- نازک شدن موها
- افسردگی
- حافظه ضعیف
- قاعدگی سنگین تر از حد طبیعی در زنان
عوارض کمبود ید در کودکان
- عقب افتادگی ذهنی
- احساس خفگی مکرر
- زردی پوست
- تاخیر در رشد دندان
- بزرگ شدن زبان
- فاصله غیر طبیعی چشم ها از هم
- صورت پف کرده
- یبوست
- توان عضلانی ضعیف
- خواب آلودگی شدید
- کوتاهی گردن، انگشتان کوتاه و دست پهن
- مشکل در حرف زدن
- اختلال در تکامل جنسی
معمولا علایم کم کاری تیروئید درهفته اول تا دوم تولد ظاهر می شود، اما در مواردی که کمبود هورمون خفیف تر است ممکن است تا ماه ها بعد از تولد هم علایم بروز نکنند.
عوارض کمبود ید در زنان باردار
مقادیر کم هورمون تیروئید در زنان باردار می تواند خطر نقص مادرزادی فرزندشان را افزایش دهد. مشکلات مربوط به بارداری که به دلیل این کمبود می تواند ایجاد کند عبارتند از:
- سقط جنین
- مرده زایی
- زایمان زودرس
- ناهنجاری های مادرزادی در نوزادان
- در موارد شدید نیز می تواند باعث بیماری به نام کرتینیسم(عقب ماندگی ذهنی و جسمی) شود.
درمان و پبشگیری از عوارض کمبود ید
این کمبود بهتر است با یک رژیم غذایی سالم ومصرف مکمل های حاوی ید اصلاح شود برای پیشگیری و درمان فقر ید و از آنجایی که ید نمی تواند در بدن تولید شود باید آن از راه خوراکی مصرف کرد تا ازعواقب آن از جمله گواتر و برخی اختلالات تیروئید در امان ماند.
ید باید به نمک و به برخی غذاها اضافه شود.
و در مناطقی که خاک آن ید کافی ندارد باید محصولات کشاورزی را از مناطقی وارد کرد که خاک آنجا به اندازه کافی دارای ید است.
انواع مکمل ید
ید در مکمل های غذایی، معمولا به شکل یدید پتاسیم یا یدید سدیم وجود دارد. بسیاری از مکمل های مولتی ویتامین مینرال حاوی ید هستند.
مکمل های ید حاوی پتاسیم به راحتی توسط بدن جذب می شوند. به دنبال مکمل هایی باشید که حاوی یدید پتاسیم و یدات پتاسیم هستند. مکمل های بیش از ۱۵۰ میکروگرم در روز مصرف نکنید. زیرا می تواند باعث افزایش ید شود که برای تیروئید مضر است.
چه کسانی در خطر عوارض کمبود ید قرار دارند؟
اکثر افراد می توانند ید کافی را از غذاها و نوشیدنی ها دریافت کنند. این فاراد دچار عوارض کمبود ید نخواهند شد. اما اگر جزو گروه های زیر هستید ممکن است در دریافت ید به میزان کافی دچار مشکل شوید:
افرادی که از نمک یددار استفاده نمی کنند. بهترین روش برای کنترل فقر ید استفاده از نمک ید دار است. در حال حاضر حدود ۸۸ درصد از خانواده ها در سراسر جهان از نمک یددار استفاده می کنند.
زنان حامله. زنان باردار حدود ۵۰ درصد بیشتر از سایر زنان به ید نیاز دارند تا ید کافی برای جنین خود تامین کنند.
گیاهخواران.افرادی که از رژیم غذایی گیاهخواری پیروی می کنند یا محصولات لبنی، غذاهای دریایی و تخم مرغ مصرف نمی کنند یا کم مصرف می کنند.
غذاهای دریایی، تخم مرغ، شیر و فرآورده های آن از جمله بهترین منابع ید هستند. افرادی که زیاد از این غذاها نمی خورند یا اصلاً آنها را نمی خورند ممکن است به اندازه کافی ید دریافت نکنند.
زندگی در مناطق کوهستانی.افرادی که در مناطق کوهستانی زندگی می کنند یا مناطقی که دچار فرسایش خاک شده است زندگی می کنند می توانند مستعد فقر ید در بدن شوند. این خاک ها محصولاتی تولید می کنند که سطح ید کمی دارند.
افرادی که کمبود ید دارند و غذاهای حاوی گواتروژن مصرف می کنند. گواتروژن ها موادی هستند که در نحوه استفاده بدن از ید اختلال ایجاد می کنند و در برخی از غذاهای گیاهی از جمله سویا و سبزیجات چلیپایی مانند کلم، کلم بروکلی، گل کلم و کلم بروکسل وجود دارند. این موضوع فقط برای کسانی مشکل زاست که کمبود این ریز مغذی دارند.
وضعیت فقر ید در ایران چگونه است؟
در سال ۹۳ یک بررسی وضعیت ید در ۱۲ استان ایران نشان داد که علیرغم دریافت ید کافی جمعیت عمومی کشور، زنان باردار ایرانی دچار کمبود متوسط ید بوده و نیاز به مکمل ید و ید رسانی در طول دوران بارداری دارند
در سال ۱۳۹۶ بعد از مصرف همگانی قرص یدوفولیک توسط زنان باردار ایرانی، ارزیابی عملکرد یدوفولیک بر عملکرد تیروئید و میانه غلظت ید در ادرار زنان باردار طی یک مطالعه مقطعی در همان ۱۲ استان مورد مطالعه، در پژوهش اول صورت گرفت. میانه ید دار در ید ادرار در این مطالعه ۱۸۸میکروگرم در لیتر و شیوع اختلال های عملکرد تیروئید ۸/۱۱ درصد بود.
نتایج این بررسی نشان می دهد که مکمل یاری ید با تجویز حداقل ۱۵۰میکرو گرم ید خوراکی در طی بارداری، می تواند از فقر ید و عوارض ناشی از آن در مادر و جنین جلوگیری کند.